ΕΙΡΗΝΗ ΑΙΒΑΛΙΩΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟ «www.catisart.gr»
Πρωτοσυναντηθήκαμε στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Εργαζόμασταν στην ίδια εφημερίδα. Τη γνωρίζω και την εκτιμώ ως γυναίκα με αληθινό επαγγελματικό ανάστημα. Η Ντίνα Εξάρχου είναι μια μοναδικής ποιότητας δημοσιογράφος με πλείστες πρωτοσέλιδες επιτυχίες και αποκλειστικότητες. Με μια συμπεριφορά που εμπνέει, ξεχωρίζει ως αξιαγάπητο άτομο. Είναι επαναστάτρια αλλά πολύ ζεστή, αξιοπρεπής και απέραντα αυθεντική. Πολύ συχνά απολαμβάνεις να την ακούς να διηγείται, με τη βαθιά και υποβλητική φωνή της, ενδιαφέροντα περιστατικά είτε από τα άπειρα και πετυχημένα ρεπορτάζ της είτε από τις προσωπικές της εμπειρίες. Αυτό που χαρακτηρίζει την Ντίνα Εξάρχου είναι η φωτεινότητα, η έντονη παρουσία και η αναμφισβήτητη ευφυΐα της. Τα τελευταία χρόνια γράφει βιβλία. Έχει φθάσει τα τέσσερα που ήδη έχουν κερδίσει τους αναγνώστες. Με γραφή αξιοθαύμαστα λιτή, ιδιαιτέρως εύστοχη και κομψά αυστηρή περιγράφει στο τελευταίο της βιβλίο, το «Έρχεται ο Σινεμάς», την προσπάθεια ενός επαρχιώτη πλανόδιου κινηματογραφιστή να κατακτήσει μια καλύτερη ζωή. Με όσα έχει μάθει από τη δημοσιογραφική έρευνα, την Ιστορία, τη νομική επιστήμη και την ποίηση έγραψε με μαστοριά ένα μυθιστόρημα που αναμφίβολα συγκαταλέγεται στα καλύτερα που έχουν γραφτεί για τη μετεμφυλιακή Ελλάδα της υπαίθρου και της Αθήνας. Διαβάζοντάς το ευχήθηκα με όλη μου την καρδιά η Ντίνα να απελευθερώνει συνεχώς αυτό το εντυπωσιακό και γοητευτικό ταλέντο της να γράφει ιστορίες και να μας εμπιστεύεται το πνεύμα που περιπλανιέται μέσα της, τώρα μάλιστα που βρίσκεται στο απόγειο της δημιουργικότητάς της.
Γεννήθηκα και μεγάλωσα σε αθηναϊκό προάστιο. Στο Μαρούσι. Εκεί κατοικώ ακόμα. Αναμνήσεις; Επαρχιώτικες! Το Μαρούσι στα παιδικά μου χρόνια ήταν ένα όμορφο χωριό, δώδεκα χιλιόμετρα από την Αθήνα! Μέναμε στο κέντρο του χωριού, σε ένα σπιτάκι με πηγάδι, με γεράνια, με αγριοτριανταφυλλιές, με αγιοκλήματα, με κοτέτσι γεμάτο κότες. Πληρώναμε νοίκι με το “ενοικιοστάσιο”, κουβαλούσαμε το πόσιμο νερό με στάμνες από την κάτω πλατεία του Αμαρουσίου την πλατεία με τα λιονταράκια, τραπεζώναμε κάθε Κυριακή όλο το σόι, γλεντούσαμε στις γιορτές μας με ένα προπολεμικό πικάπ, πηγαίναμε βόλτα τα απογεύματα στο νυφοπάζαρο της Ερμού, τρώγαμε λουκουμάδες στο ζαχαροπλαστείο του Καραμανλάκη του σπιτονοικοκύρη μας, τρώγαμε μπακλαβάδες και κανταΐφια στο καφενείο του Δημητρούλια στην πάνω πλατεία παρακολουθώντας τις παραστάσεις του Αγκόπ, απογειωνόμαστε μαζί με τα πυροτεχνήματα στο φημισμένο μαρουσιώτικο πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου. Είχα ένα περβαζάκι δίπλα στο κρεβάτι μου, ένα περβαζάκι παλιού χτισμένου παράθυρου. Εκεί ακουμπούσα τα τσιμπιδάκια και τα κοκαλάκια μου προτού κοιμηθώ. Το αποχωρίστηκα με πολύ κλάμα αυτό το περβαζάκι, όταν μετακομίσαμε στο δικό μας σπίτι κανά-δυο χιλιόμετρα πιο πάνω, κοντά στα σύνορα Αμαρουσίου – Κάτω Πεύκης
Με τι λογοτεχνικά ερεθίσματα μεγάλωσες; Ποια ήταν τα εφηβικά σου αναγνώσματα;
“Ανεμοδαρμένα ύψη”, “Μαγεμένη ψυχή”, ” Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ”, “Όσα παίρνει ο άνεμος”, “Για ποιον χτυπάει η καμπάνα”, “Πόλεμος και ειρήνη”, “Έγκλημα και τιμωρία”.
Ως παιδί αγαπούσες το γράψιμο; Πότε συνειδητοποίησες ότι κάποτε θα έγραφες βιβλία;
Από μαθήτρια του δημοτικού σχολείου το λάτρευα το γράψιμο, αλλά μεγάλη, όταν μπήκα στη δημοσιογραφία, το συνειδητοποίησα ότι κάποτε θα έγραφα βιβλία.
Θέλεις να μιλήσεις στους αναγνώστες του www.catisart.gr για το τελευταίο σου βιβλίο, “Έρχεται ο Σινεμάς”; Ποια είναι η πλοκή του και πώς την εμπνεύστηκες;
Είναι η ιστορία ενός πλανόδιου επαρχιώτη κινηματογραφιστή από την Πελοπόννησο. Πηγή της έμπνευσής μου ήταν ένας συγγενής μας παλιός κινηματογραφιστής από τα Βάτικα της Λακωνίας. Το μυθιστόρημα περιέχει μέχρι ένα σημείο πραγματικά περιστατικά: Τις συνθήκες της ζωής των κατοίκων των χωριών της Πελοποννήσου στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και τις συνθήκες της δουλειάς του κινηματογραφιστή σε αυτά τα χωριά που ήταν ρημαγμένα από τον εμφύλιο πόλεμο και τη μετανάστευση. Στα καφενεία και στις αυλές των σχολείων, όπου έκανε τις προβολές των ταινιών, βάζω και εγώ το χεράκι μου και γράφω τη μυθοπλασία. Παίρνω τον απλό άνθρωπο του χωριού και τον αλλάζω. Το κάνω πολιτικό ον. Τον βάζω στη δράση. Τον κάνω κατακτητή μιας καλύτερης ζωής. Και μετά ηττημένο από την 21η Απριλίου του 1967. Ηττημένος είναι και ο κινηματογραφιστής από το καθεστώς των συνταγματαρχών. Ζει “εξόριστος” 42 χρόνια στην Αθήνα, παλεύοντας με τον ίσκιο του, για να μην τον πάρει από κάτω η απογοήτευση. Βρίσκει το δίκιο του στις μέρες μας, ηλικιωμένος, αλλά θαρραλέος και αποφασιστικός μέσα στο γενικό λαϊκό ξεσηκωμό.
O Σινεμάς, ο κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματός σου, τι χαρακτήρας είναι;
Είναι ένα ηφαίστειο που βράζει αλλά δεν βγάζει καπνό.
Τι ερωτήματα θέτει το βιβλίο;
Το κυριότερο ερώτημα που θέτει το βιβλίο είναι: Τι αξίζει περισσότερο; Να ζει κανείς μακάριος και “πτωχός τω πνεύματι” σε μια ήρεμη, αρυτίδωτη λίμνη ή να θαλασσοδέρνεται στον ωκεανό της γνώσης, του πάθους, των προβλημάτων και των αγώνων; Εγώ προσωπικά προτιμώ τον ωκεανό.
Η μετεμφυλιακή εποχή της υπαίθρου που περιγράφεις έχει κάτι κοινό με το σήμερα;
Έχει τη φτώχεια των εργαζομένων μέσα στη βαρβαρότητα της καπιταλιστικής κρίσης.
Η γνώση είναι δύναμη όταν ζεις σ’ ένα λεηλατημένο κόσμο;
Και βέβαια είναι δύναμη. Κινητήρια δύναμη.
Τελευταία παρατήρησες κάποιο περιστατικό στην πόλη που σε εξέπληξε ή και να αποτέλεσε πηγή έμπνευσης;
Κάθε μέρα ζω και μια έκπληξη.
Τι θεωρείς αριστούργημα στη λογοτεχνία;
Τα έργα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
Τι είναι εφήμερο και τι παντοτινό, κατά τη γνώμη σου;
Εφήμερος είναι ο έρωτας. Παντοτινή είναι η αγάπη.
Έχεις καταστρέψει ή έχεις αφήσει μισοτελειωμένα κείμενά σου γιατί δεν σου άρεσαν;
Τα έχω καταστρέψει. Ποτέ δεν αφήνω κάτι μισοτελειωμένο. Άμα δεν μου αρέσει κάτι, το πετάω.
Γράφεις ανάλογα με την έμπνευση και τη συναισθηματική φόρτιση; Ή έχεις αυστηρό καθημερινό ωράριο εργασίας;
Γράφω ανάλογα με την έμπνευση και τη συναισθηματική φόρτιση. Ποτέ με ωράριο εργασίας.
Ξεκίνησες ήδη το επόμενο βιβλίο σου;
Ναι. Είναι διηγήματα εμπνευσμένα από την παιδική μου ηλικία. Θα έλεγα ότι δεν είναι απλά διηγήματα εμπνευσμένα από τη ζωή μιας εποχής, αλλά διηγήματα που θα μπορούσε κανείς να τα χαρακτηρίσει κοινωνιολογική μελέτη μιας εποχής.
Είσαι αγχωμένη ή ψύχραιμη με τη σημερινή κατάσταση;
Αγχωμένη και θυμωμένη.
Πιστεύεις ότι το ελληνικό κοινό αγαπάει και στηρίζει το βιβλίο;
Το ελληνικό κοινό δεν αγαπάει το βιβλίο που ανοίγει τα μάτια του αναγνώστη, αλλά εκείνο που τον παραμυθιάζει. Το “γιατί” δεν είναι άσπρο – μαύρο. Θέλει μεγάλη συζήτηση.
Τι σε εμψυχώνει;
Η αγάπη των απλών ανθρώπων.
Τι είναι η δημιουργία; Χαρά, ικανοποίηση;
Χαρά, ικανοποίηση, αγαλλίαση!
Κρατάς φιλίες χρόνια;
Εξαρτάται από τους ανθρώπους που συναναστρέφομαι, αλλά και από τα δικά μου πολλά και ποικίλα ελαττώματα.
Με τι γελάς και τι μπορεί να σε κάνει να δακρύσεις;
Γελάω με τα έξυπνα ανέκδοτα. Δακρύζω, όταν θυμάμαι τους αγαπημένους ανθρώπους που έχασα.
Τι μικρό καί τρυφερό αγαπάς στη ζωή;
Το μωρό, που με κοιτάει και μου “σκάει” χαμογελάκι.
Αν κλείσεις τα μάτια, μπορείς να θυμηθείς έναν αγαπημένο σου στίχο;
“Τι συμφορά, ενώ είσαι καμωμένος για τα ωραία και μεγάλα έργα η άδικη αυτή σου η τύχη πάντα ενθάρρυνση κ’ επιτυχία να σε αρνείται…”.
Αγαπάς τα ζώα; Έχεις κατοικίδιο;
Τα αγαπάω από μακριά. Ίσως γιατί, όταν ήμουν μικρή, είχαμε ένα γάτο στο σπίτι πολύ ζωηρό και μια μέρα παίζοντας μού άρπαξε το χέρι με τα δόντια του και κόντεψε να μου το κόψει στον καρπό. Έναν άλλο γάτο, που είχαμε στο σπίτι όταν ήμουν μεγάλη, τον χάιδευα με την παντόφλα μου. Χέρι πάνω του δεν ακουμπούσα. Όταν μια μέρα εξαφανίστηκε, στενοχωρήθηκα πολύ.
Ευχαριστώ πολύ Ντίνα!
Κι εγώ ευχαριστώ
H Ντίνα Εξάρχου είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Γεννήθηκε στην Αθήνα από γονείς Ηπειρώτες. Μεγάλωσε στο Μαρούσι, όπου ακόμα κατοικεί. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι παντρεμένη με τον Λάκωνα αξιωματικό του Εμπορικού Ναυτικού Γιάννη Τσιγκούνη. Είναι μέλος της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ) από το 1985. Από το 1999 ως το 2003 ήταν και μέλος του Μικτού Συμβουλίου της ΕΣΗΕΑ. Στην 37χρονη δημοσιογραφική σταδιοδρομία της έχει γράψει πάνω από δέκα χιλιάδες ρεπορτάζ, άρθρα, έρευνες και ανταποκρίσεις από δημοσιογραφικές αποστολές εντός και εκτός Ελλάδος. Έχει εκδώσει τέσσερα βιβλία: Μία συλλογή ποιημάτων, μία συλλογή διηγημάτων και δύο μυθιστορήματα.
* Το βιβλίο της Ντίνας Εξάρχου “Έρχεται ο Σινεμάς” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Εντός”.